“Ratibor! Und der Fluss Mississippi und die Stadt Honolulu und der See Titicaca; der Popocatépetl liegt nicht in Kanada, sondern in Mexiko, Mexiko, Mexiko."
Dit spreekkoor van componist Toch (Fuge aus der Geographie) illustreert op een mooie manier de unieke cross-over van de lezing door een wetenschapper met het koorconcert door Studium Chorale onlangs in de Sint Janskerk. Wat kunnen organisaties leren van het bedenken, repeteren en uitvoeren van muziek?
Tijdens het seminar ‘Muziek & Organisatie’ presenteerden prof. dr. Mathieu Weggeman (hoogleraar Organisatiekunde aan de TU Eindhoven) en dirigent Hans Leenders aan de hand van vier thema’s de overeenkomsten tussen muziek maken en organiseren én tussen dirigeren en managen. En dat op een heel vermakelijke manier.
Bevlogen en betrokken
Het creëren van betekenis beïnvloedt de collectieve ambitie op positieve wijze. Dit effect werd mooi benadrukt in de canon uit de 1e symfonie van Mahler en liederen van Rückert en Brecht. Hoe groter de gedeelde waarden tussen organisatie en individu, des te groter de betrokkenheid. Onderzoek toont aan dat in Nederland de bevlogenheid (passie voor het vak) hoger scoort (19% NL / 11% EU) en de betrokkenheid lager (NL 9% / EU 14%) dan in de rest van Europa. Nederlanders houden dus meer van hun vak dan van hun organisatie. En dat is jammer, want een hoge score op beide variabelen is nodig om als organisatie te excelleren.
Gebonden en vrij
Kenniswerkers blijken dan ook niet te managen met regels en procedures (zoals Henry Mintzberg beweerde):
- Relativeer het belang van structuren.
- Investeer in de ontwikkeling van een collectieve ambitie.
- Vertrouw op de kennis, betrokkenheid en zelfsturend vermogen van professionals.
Deze aanbevelingen werden indringend geïllustreerd door de opvoering van twee uiterst verschillende stukken: de eerste rustte op een strakke structuur, de tweede liet de controle los door het koor wandelend te laten zingen. Dat leverde een fraaie ervaring op, van de kerk als fysieke ruimte.
Ruimte en vertrouwen
Moet je dus wel leidinggeven aan professionals en hoe kunnen zij excelleren zonder manager? Volgens Weggeman doe je dat niet door op het proces te sturen maar op resultaat. Maak bottom-up resultaatafspraken. De meest aangename en productieve werkdruk ontstaat als het resultaat haalbaar én uitdagend is. 80% van de professionals doet liever iets goed dan fout. Geef hen dus ruimte en vertrouwen. Halverwege het stuk stopte Hans Leenders met dirigeren en liet zijn koor het stuk zelfsturend verder voordragen. Hier ontstond een compleet nieuwe energie: de zangers zoeken onderling meer (oog)contact en luisterden beter naar elkaar.
Mooi proces, goed resultaat
In de beleving van de professionals kun je de esthetische ervaring van een resultaat niet los zien van het proces. In het algemeen leidt een goed proces tot een goed product en een slecht proces tot een matig product. Uitzonderingen zijn zeldzaam. De schoonheid van een proces, het plezier van het maken is dus cruciaal. Dit werd verbeeld door het koor een voor hun onbekend stuk 'en plein public’ te laten repeteren. Dat haalde hen uit hun comfortzone, maar het publiek voelde dat het ongemak stukje bij beetje plaats maakte voor plezier. Waren ze aan het spelen of waren ze aan het werk?
Creativiteit: serious business
Al met al een super inspirerende bijeenkomst. Maar wat deden wij als creative consultancy nu bij een seminar over organisatiekunde? Waren we verdwaald? Nee, zeker niet. We herkennen onszelf in de cross-over tussen de creatieve speelsheid van de kunst en het behalen van serieuze bedrijfsdoelstellingen. Dat is in de kern ook wat wij doen. In ons werk gaat het ook over het vinden en uitdragen van shared visies, over de esthetica van producten en processen en het naar een hoger plan brengen van co-creatie. Wij zien design als een katalysator voor verandering in bedrijven, als inspirator voor creativiteit in de hele organisatie. Dat maakt design in onze ogen tot een onderdeel van organisatiekunde. Dat staat nog niet in alle managementboeken, maar we zijn zeker op weg. Onder de noemer design thinking dringt ons vak steeds verder door in de organisatiekunde. Die cross-over juichen wij toe. Wij geloven in de toegevoegde waarde van design voor het brengen van de juiste energie en richting in bedrijven.